Büyük Luna ve UST Düşüşü

[Vonzarovich]

Luna krizini birçoğumuz duyduk. Ancak altında yatan sebepler ve neden bir anda çok büyük bir arza sahip olan Luna coin elimizde kaba tabirle patladı, bu konuyu tam olarak algılamakta zorlanan kişilere yönelik basitleştirilmiş bir anlatımla olayı ele almaya çalıştım. Bu aralar LUNA, LUNC gibi kripto paralar yakın takibimde anlamışsınızdır zaten. Gelelim mevzuya;

Stabil kripto para birimleri, 1 dolara endeksli madeni paralardır. Bunlara örnek olarak USDT, USDC, BUSD, FRAX, DAI vb. verilebilir. Stabil madeni paraları neyin sabit tuttuğuna baktığımızda ise karşımıza kendi rezervleri ve ağa ödenen işlem ücretleri sayesinde 1 dolarda sabit tuttukları çıkıyor.

Kripto para borsalarına baktığımızda ise, stabil kripto paralar için alım satım emirlerinin 0.9999 - 1.0001 seviyelerinde olduğunu görebiliriz. 0.98-1.02 gibi aralıklar görmek veya büyük alım ve satımlarda daha fazla oynaklık görmek mümkün olsa da çok kısa sürede tekrar 1$ seviyelerine dönüyor. Bunun nedeni, o sırada yeterli likidite olmadığı için fiyatın 1 dolardan geçici olarak uzaklaşmasıdır. Ancak kısa bir süre sonunda, 1 dolara geri dönüyor.
UST'ye baktığımızda ise, diğer stabil koinler gibi 1 dolara endeskli bir kripto paraydı. Ancak USDT, USDC, BUSD vb. gibi diğer stabil paralardan farkı; 1 $ için öz sermaye güvencesi, geleneksel finansal araçlara yapılan yatırımlarla değil, bir algoritmayla sağlanıyordu. Bildiğiniz gibi hem Tether (USDT) hem de USD coin piyasada bulunan para kadar rezerve sahiptir. Yani basılan her bir coinin belirli bir karşılığı rezerv olarak tutulur. Olası bir problemde rezervleri doğrudan kullanabilir ve sorunu çözebilirler. Ancak UST'de böyle bir güvence yoktu, bir algoritma vardı. Bu algoritma ise LUNA'ya bağlı olarak çalışıyordu. Luna, stabil koin kategorisinde geçmiyordu. Ancak UST 1 doların altına düştüğünde, devreye girecek olan kripto para Luna'ydı.

Yani, 1$'lık Luna ile 1 $ UST satın alınabiliyor. UST'nin değeri düştüğünde, 1 $'lık bir LUNA satın alınarak düzeltilebilir. Genel olarak, bu algoritmanın arbitraj üzerine kurulu olduğunu söyleyebiliriz. UST arzı düştüğünde ise fiyatı 1 doların üzerine çıkar. Bu durumda da, fiyatın sabit durumuna geri dönebilmesi için 1 Luna ticareti ile protokol tarafından 1 UST satın alınmasına izin verir. Bu işlem sonucunda 1 adet Luna yakılmış olur. Buradaki işlemden sonra alıcı tarafından 1 UST, 1.01, 1.02 dolar vb. fiyattan satılabilir ve kar elde edilmiş olur. Bunun tam tersi olarak ise, 1 UST alıcılar tarafından 0.99, 0.98 fiyattan satın alınır. Yani bunu 0,98 dolar ödeyerek, 1 dolar eş değeri olarak kabul edilen 1 UST'yi almak gibi bir şey olarak düşünebiliriz. Bu durum da doğal olarak arbitraj fırsatı verir. Bu işlem sonucunda 1 UST yakılır ve 1 dolar LUNA basılır. UST yakma işlemi devam eder, LUNA üretilir ve UST fiyatı 1$'a gelir. Algoritmik bir para birimi olan UST bu şekilde çalışıyordu.

Peki UST ve LUNA fiyatının bu kadar düşmesine neden olan şey neydi?


Normal şartlar altında 1 dolara endekslenmeye çalışılan stabil coinin fiyatının 0,95 dolar olduğunu varsayalım. Bu durumda piyasada panik havasının oluşması oldukça doğaldır. Çünkü "stabil" olarak tabir ettiğimiz kripto paranın %5'lik düşüşü söz konusu. Düşüş oranı az gelse bile, aslında bu ciddi bir problem demektir. Bu durumu büyük miktarlara uyguladığımızda durum gerçekten vahim. Öte yandan, artan riskle beraber UST'ye olan talep azalır ve arz artar, ki bu kaçınılmazdır.


UST ve Luna arasındaki ilişkiye bakılırsa, Luna'nın sonsuz olarak basılma şansını göz önünde bulundurarak; UST'nin 1$ olması için, Luna'nın arzı sonsuza yaklaşabilir ve aynı şekilde limit sonsuza giderken, Luna fiyatı 0.0000000...1 seviyesine ulaşabilir. Bunun nedeni daha öncesinde belirlenen algoritmadan kaynaklanır. Eğer arzı limitli olsaydı, durum daha farklı olabilirdi.

Peki büyük düşüş neden oldu?

Kasım ayından bu yana devam eden düşüş trendi nedeniyle Terra tarafından kurulan Luna Foundation Guard'ın sahip olduğu rezervdeki Bitcoin'ler değersizleşmeye başladı. Ayrıca 7 Mayıs'ta UST fiyatı da dalgalanmaya başladı. Terra Labs'ın DeFi protokolü üzerinden büyük miktarda para çekildi. Kısacası kötü olan her şey üst üste gelmeye başladı. Algoritma tabanlı çalışan UST'nin, değerini korumak da daha zor hale geldi. Fiyat düşüşüyle birlikte UST'lerin yakılıp Luna'ya çevrilmesi beklenen senaryo da tam manası ile gerçekleşmedi. Terra Labs'ın kurucusu Do Kwon tarafından 11 Mayıs'ta yapılan açıklamaya göre, “UST'nin değerini koruması için Luna'yı daha hızlı çıkarmak gerekiyordu. Bu hızın artırılması gerekiyor” dedi. Yani bu seviyede tutmakta zorlanıyorum kelimesini sessizce ağzından çıkarmış oldu. Aslında tetikleyen olaylar zincirini başlatan hamleyi yapmış oldu CEO. Bu durum göz önüne alındığında, UST'yi stabil tutmak için aynı zamanda da Luna'nın fiyatının düşmesi anlamına geliyordu.

Luna'daki anormal arz artışı nedeniyle fiyatı düşmüş oldu. Aynı şekilde, UST fiyatı da ağır satış baskısı altında kaldı. Terra Labs, elindeki Bitcoin rezervlerini satmasına rağmen toparlanamadı. Luna ve UST, kripto para borsaları tarafından listeden çıkarıldı. İlk olarak Binance'deki “LUNA/USDT PERPETUAL” paritesi listeden çıkarıldı. Daha sonra spot piyasada listeden çıkartıldı. Olağan fiyat düşüşü sebebiyle Binance'te, BUSD çiftinde (LUNA/BUSD) olarak basamak sayısında artış yapılarak açıldı. Bazı borsalar da doğrudan listeden kaldırıldı.

UST'nin çöküşünün bireysel veya grup olarak gerçekleştiğine dair çeşitli iddialar var. Genel olarak bakıldığında, en çok dikkat çeken kısım ise bu olaydan kısa bir süre önce "USDD" sahibi ile Do Kwon arasında geçen konuşmalar oluyor. Yaşanan bu durumu ve ardından gelen UST ve LUNA çöküşünü düşündüğümüzde elbette bazı soru işaretleri ortaya çıkıyor. Çünkü USDD piyasada yer almak isteyen bir stablecoin olacaktı. En azından LUNA'nın sahibi ve USDD sahibi arasında geçen konuşmalar bu yöndeydi. USDD açısından bakıldığında, USDT, USDC, BUSD gibi stabil koinlerle başa çıkabilmesi çok da olası değildi. Çünkü bu 3 stabil koin algoritmik yazılımla değil, rezervle çalışan stabil koinler oldukları için, bunları batırabilmek için yüksek likidite bulmaları da çok daha zordu. Ancak UST'de durum tamamen farklı olduğu için algoritmadan faydalanarak böyle bir duruma sebep olmuş olabilirler.

Bu içerik yatırım tavsiyesi niteliği taşımamaktadır. Bu içerik nedeniyle yapılacak yatırımlardan içerik sahibi ve satoshiturk.com sorumlu değildir.